Antifaschistisches
 Exil in Prag
Exile in Prague - Exil v Praze - Ballingschap in Praag






   

    
    2001 erschienen

               

Das Foto aus Bredels Nachlass











Die unbekannte Pragerin. Wie ermittelt man die Identität einer Person auf einer 65 Jahre alten Fotografie? 


René Senenko
Willi Bredels Exil in Prag 1934

März 1934: Nach 13 Monaten Haft im KZ Fuhlsbüttel wird der Arbeiterschriftsteller und Redakteur der "Hamburger Volkszeitung" Willi Bredel (1901-1964) aus der Haft entlassen. Zu Pfingsten gelingt ihm die Flucht über das Riesengebirge nach Prag. Nichts ist ihm in den ersten Wochen seines Exils wichtiger, als seine quälenden Erinnerungen an die Haft niederzuschreiben. Das Resultat ist "Die Prüfung", ein dokumentarischer Roman, der binnen kurzer Zeit außerhalb Deutschlands weithin bekannt wird. Bis 1945 wird das Buch in 17 Sprachen erscheinen.

Die hier vorgestellte, durchgehend illustrierte Publikation schildert nicht nur die Flucht Bredels, sondern auch sein neues Umfeld in Prag: die Prager Exil-Redaktionen der Arbeiter-Illustrierten-Zeitung und des "Gegen-Angriff", das Café Continental am "Graben", wo allabendlich die emigrierten Schriftsteller aus Deutschland verkehren, sowie Wieland Herzfeldes Malik-Exilverlag in der Betlémská-Gasse. Besonders Herzfelde und F.C. Weiskopf nehmen sich Bredels Nöten an. Trotz aller Sorgen findet Bredel in Prag ein fruchtbares Klima vor. Er trifft im Café Continental auf Oskar Maria Graf, Egon Erwin Kisch, Bruno Frei, Fritz Erpenbeck, Hedda Zinner, Louis Fürnberg, John Heartfield, Alex Wedding und Ernst Ottwalt. Aber auch junge, damals noch unbekannte Deutsche und Tschechoslowaken, die sich später als Künstler und Schriftsteller einen Namen machen werden, gehören zum Kreis: Stefan Heym, Lenka Reinerova und nicht zuletzt eine uns unbekannte Pragerin Malerin jüdischer Herkunft. Sie alle geben Bredel in Prag erst den Antrieb, sein Vorhaben zu beginnen. 


Wer aber hat Willi Bredel in der tschechoslowakischen Hauptstadt aufgenommen? Wovon hat er gelebt? Wo fand er in Prag die nötige Ruhe und Hilfe, um schreiben zu können? Im Nachlass Bredels gibt es das Foto einer tschechoslowakischen Künstlerin (Abb. links), - jener schon erwähnten unbekannten Pragerin -, deren Identifizierung helfen könnte, über diese Fragen Aufschluss zu gewinnen.

Cover

Cover: Klappenumschlag mit 
Prag-Stadtplan (1937)


Eine Publikation der Willi-Bredel-Gesellschaft/ Geschichtswerkstatt e.V. Hamburg, Mai 2001
Klappenbroschur, schmales Hochformat 10x21cm, 46 Seiten, 30 s-w-Fotos und Faksimiles, mit einem Stadtplan des Prager Zentrums von 1937 (Ausschnitt 1:13.000) auf dem Innenumschlag.
Layout von Michael Schöpzinsky
ISBN 3-929703-00-9
Preis 3 Euro + Porto
bestellbar bei der Willi-Bredel-Gesellschaft, Im Grünen Grunde 1, 22337 Hamburg 
Tel +49-40-591107 (AB), Fax +49-40-591358

www.bredelgesellschaft.de

Weitere Bilder zur Publikation (zum Vergrößern anklicken):

Willi Bredel - Anklicken! Song vom Glück - Anklicken! Justitia - Anklicken!
Willi Bredel;
Aufnahme nach 
seiner Flucht 1934
in Prag
Song vom Glück;
Holzschnitt 
v. Hella Guth
nach Brecht 
Heartfield-Foto-
montage, für die 
Hella Guth Modell 
saß

 


Zusammenfassungen in tschechisch, englisch und niederländisch:


Český souhrn německé publikace R. Senenka:


Neznámá kapitola:

Exil Williho Bredela v Praze

Willi Bredel (1901-1964), německý spisovatel a redaktor z Hamburku, byl v roce 1933 uvězněn na 13 měsíců v hamburském koncentračním táboře Fuhlsbüttel. Potom, co byl propuštěn, utekl v květnu 1934 přes Krkonoše do Prahy. Knížka předkládá nová fakta o Bredelových potížích jak psát, jak žít a jak se potýkat s problémy všedních dnů během jeho krátkého pražského pobytu, který končil odjezdem do Moskvy v červenci 1934. V Praze se mu podařilo získat podporu vydavatele F.C. Weiskopfa, Němce a československého občana; útočiště mu poskytla nejprve kuchyňka exilového vydavatelství Malik Wielanda Herzfelda a po několika týdnech ateliér malířky Helly Guth, Židovky a také československé občanky. V těchto podmínkách Bredel napsal svůj dokumentární román Zkouška, v němž vykreslil své autentické zážitky z koncentračního tábora a jenž se stal světoznámým dokladem o nacistických metodách v těchto německých táborech. Už v průběhu  třicátých let byl jeho román vydán v 17 jazycích. V češtině vyšel v roce 1951 pod názvem Zkouška - román z koncentračního tábora.
Nadto brožura informuje o životě malířky Helly Guth (*1908), která v Praze podporovala mnoho antifašistických emigrantů a spolupracovala s Johnem Heartfieldem a Stefanem Heymem předtím, než musela sama odejít v roce 1939 do exilu v Londýně. Zemřela v Paříži v roce 1992.

           
Do češtiny přeložila Hana Barvíková



English summary

An unknown chapter:
The exile of Willi Bredel in Prague 1934


Willi Bredel (1901-1964), a socialist german writer and journalist from Hamburg, was jailed in 1933 for more than 13 months in concentration camp (german abbreviated “KZ”) Fuhlsbüttel in Hamburg. Shortly after his release he escaped over the Giant Mountains to Prague in May 1934.
The publication presents new facts about Bredel's problems of writing, living and everyday troubles during his short stay in Prague untill his departure to Moscow in July 1934. In Prague Bredel was finding support by the german-czechoslovakian editor F. C. Weiskopf. First he found shelter in the little kitchen of Wieland Herzfelde's Malik exile-edition and some weeks later in the studio of the jewish-czechoslowakian painter Hella Guth. Under these conditions he wrote his fact's novell "Die Prüfung" [The examination], which authentically reports his KZ impressions. The novell became a wellknown document of the Nazi's methods in a german KZ. During the thirties only this document was published in 17 languages. A first english extract was published in the journal "The International Literature" in Moscow 1936. Besides the brochure introduces  the vita of the artist Hella Guth (1908-1992), who supported many anti-fascist emigrants in Prague and co-operated with John Heartfield and Stefan Heym, before she was forced to exile to London in 1939. She died in Paris 1992.  

            English summary by Marco Lange (Hamburg)



Samengavat

Onbekend hoofdstuk: 
Willi Bredels ballingschap in Praag

Willi Bredel (1901-1964), een hamburgs redacteur en schrijver over arbeiders, was net ontslagen uit het concentratiekamp in
Hamburg-Fuhlsbüttel, toen hij met Pinksteren 1934 naar Praag moest luchten. Hij bleef twee maanden alvorens hij naar Moskou vluchtte. De publicatie presenteert de tot nu toe onbekende feiten over zijn dagelijkse zorgen, gedachten en belevenissen in Praag. Hier vond hij ook de mogelijkheid om van zijn kampervaringen te schrijven. Er ontstond de documentaire roman "Die Prüfung" (
de proeving), een van de eerste boeken over de duitse misdaden in concentratiekampen. Binnen enige jaren werd het boek vertaald in talrijke talen.
In deze brochure wordt ook Hella Guth (1908-1992) voorgesteld, die Willi Bredel tijdens zijn verblijf in Praag ondersteunde. De
Joods-tsjechische schilderes hielp talrijke emigranten uit Duitsland alvorens ook zij moest vluchten naar Londen.

Samenvatting en bewerking in Nederlands door Gundula Hofmann en Hans Baggen


Last updated: Januar 02, 2017
Impressum
^